Niemożliwość następcza świadczenia a koronawirus
Zgodnie z art. 475 § 1 Kodeksu cywilnego: „Jeżeli świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, zobowiązanie wygasa”.
Zacytowany przeze mnie przepis reguluje tzw. niemożliwość następczą świadczenia. Dotyczy ona sytuacji, w których z przyczyn obiektywnych, niezawinionych przez dłużnika (stronę umowy, np. o organizację wesela – hotel czy restaurację), spełnienie przez nią świadczenia, np. organizację wesela albo konferencji stało się niemożliwe.
Niewątpliwie wspomnianą obiektywną, niezawinioną przez dłużnika przyczyną jest wprowadzony zakaz zgromadzeń powyżej 50 osób czy potencjalne ryzyko zarażenia się koronawirusem (COVID-19).
Skutkiem niemożliwości następczej świadczenia (wykonania umowy) jest wygaśnięcie zobowiązania. Innymi słowy umowa, którą mieliśmy zawartą np. z restauracją o organizację wesela, przestaje istnieć (wygasa) z uwagi na to, że wspomniane świadczenie nie może być wykonane.
Organizacja wesela, konferencji, szkolenia – umowa wzajemna
Możliwość żądania zwrotu wpłaconej zaliczki nie wynika z tzw. specustawy w sprawie koronawirusa (ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych), która w żadnym wypadku nie wpływa na treść zawartych umów z podmiotami organizującymi wesela czy szkolenia.
Uprawnienie to wynika z faktu, że umowa o organizację np. wesela jest umową wzajemną (taką, w której świadczenie jednej ze stron jest odpowiednikiem świadczenia drugiej strony) i podstawowych zasad dotyczących wykonywania zobowiązań wzajemnych, w szczególności art. 495 § 1 Kodeksu cywilnego.
Skutek niezawinionej niemożliwości świadczenia – zwrot wpłaconej zaliczki
Konsekwencje prawne niemożliwości następczej świadczenia reguluje art. 495 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym: „Jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, strona, która miała to świadczenie spełnić, nie może żądać świadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je już otrzymała, obowiązana jest do zwrotu według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu”.
W świetle przytoczonego przepisu, konsekwencją wygaśnięcia umowy wzajemnej jest:
1) utrata roszczenia o wykonanie zobowiązanie, np. zorganizowanie wesela;
2) zwrot otrzymanego świadczenia wzajemnego, np. zwrot wpłaconej zaliczki na organizację wesela;
3) brak obowiązku spełnienia świadczenia wzajemnego, np. zapłaty zaliczki, jeżeli nie nastąpił jeszcze termin jej płatności.
Z racji na to, że obowiązek zwrotu świadczenia wzajemnego realizowany jest w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, podmiot organizujący wesele czy szkolenie może żądać zwrotu tzw. nakładów koniecznych, które poniósł w związku z przygotowaniem wspomnianego wydarzenia.
Jak odzyskać wpłaconą zaliczkę?
W mojej ocenie z uwagi na problemy, jakie czekają branżę hotelową, szkoleniową czy rozrywkową, warto przede wszystkim podjąć rozmowy i spróbować wspólnie przesunąć termin organizowanej imprezy. Niektóre firmy, np. prowadzące szkolenia mają możliwość wprowadzenia rozwiązań online. Niestety nie dotyczy to takich imprez jak wesele, chrzciny czy komunia.
Jeśli jednak osiągnięcie jakiegokolwiek porozumienia jest niemożliwe albo odmówiono Ci zwrotu wpłaconej zaliczki, zapraszam do kontaktu. Pamiętaj, że przed podjęciem decyzji o żądaniu zwrotu wspomnianej zaliczki należy zapoznać się z treścią zawartej umowy, która może zawierać postanowienia regulujące np. możliwość zawieszenia wykonania umowy z uwagi na tzw. siłę wyższą.
