Treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2022 r. w sprawie o sygn. III CZP 40/22
Sąd Najwyższy podjął uchwałę o następującej treści: „Sprzeczne z naturą stosunku prawnego kredytu indeksowanego do waluty obcej są postanowienia, w których kredytodawca jest upoważniony do jednostronnego oznaczenia kursu waluty właściwej do wyliczenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy oraz ustalenia wysokości rat kredytu, jeżeli z treści stosunku prawnego nie wynikają obiektywne i weryfikowalne kryteria oznaczenia tego kursu. Postanowienia takie, jeśli spełniają kryteria uznania ich za niedozwolone postanowienia umowne, nie są nieważne, lecz nie wiążą konsumenta w rozumieniu art. 3851k.c.”
Powyższa uchwała Sądu Najwyższego dotyczy zatem istotnego zagadnienia prawnego, a mianowicie tego, czy umowa, w której to bank w sposób jednostronny ustala wysokość kursu waluty CHF/EUR/USD dla wyliczenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy – zarówno salda, a więc przy przeliczeniu kwoty kredytu z PLN na CHF, a następnie raty kapitałowo – odsetkowej z CHF na PLN, jest, najprościej ujmując, zgodna z prawem.
Jakkolwiek uchwała ta dotyczy kredytu indeksowanego, to w mojej ocenie jej treść ma również znaczenie dla kredytów denominowanych.
Mechanizm indeksacji w kredycie indeksowanym – klauzula abuzywna
Konstrukcja kredytu indeksowanego opiera się na mechanizmie indeksacji polegającym na tym, że po wypłaceniu kwoty kredytu w złotówkach kwota zobowiązania frankowicza jest przeliczana przez bank po kursie kupna CHF według tabeli kursów walut stosowanej przez bank.
Z kolei raty kapitałowo – odsetkowe określone są w harmonogramie w walucie CHF. Wysokość każdej z tych rat jest przeliczana z waluty CHF na PLN, zgodnie z kursem sprzedaży CHF według tabeli kursów walut obowiązującej w danym banku. W konsekwencji spłata każdej raty jest uzależniona od kursów franka szwajcarskiego wynikających z tabel kursów banków.
Dotychczasowe orzecznictwo w sprawach frankowych (sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego) praktycznie przesądzają, że tego typu zapisy są niedozwolone. Komentowana uchwała Sądu Najwyższego potwierdza niejako to orzecznictwo, dając tym samym frankowiczom kolejny argument w walce z bankiem.
Mechanizm indeksacji w kredycie indeksowanym jako naruszenie zasady swobody umów
Zarzutem powszechnie podnoszonym w sprawach frankowych jest naruszenie tzw. zasady swobody umów. Zarzut ten polega na tym, iż mechanizm indeksacji narusza granicę swobody umów, m.in. z uwagi na zastosowanie dwóch różnych mierników wartości – kursu kupna oraz kursu sprzedaży, a także oznaczenie świadczenia w sposób jednostronny przez bank i to w oparciu o subiektywne czynniki (własne tabele kursowe).
Znaczna część sądów powszechnych przychyla się do stanowiska, iż takie ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego (umowy) narusza jego istotę z uwagi na wprowadzenie do niego elementu nadrzędności jednej ze stron i podporządkowania drugiej strony, bez odwołania do jakichkolwiek obiektywnych kryteriów, zakreślających granice swobody strony, której przyznano uprawnienia kształtujące treść stosunku prawnego.
Mechanizm indeksacji a kredyt frankowy zawarty przez konsumenta
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 kwietnia 2022 r. stwierdził, iż mechanizm indeksacji w przypadku umowy zawartej między bankiem a kredytobiorcą – konsumentem stanowi klauzulę niedozwoloną. Skutkiem uznania danej klauzuli za niedozwolone postanowienia umowne jest brak wiążącego charakteru tego postanowienia.
O tym jednak, czy umowa może dalej obowiązywać bez niedozwolonego zapisu, decyduje każdorazowo sąd rozstrzygający daną sprawę. Normą jest, iż sądy powszechne w sprawach frankowych wskazują, iż umowa bez mechanizmu indeksacji nie może obowiązywać dalej, co innym słowy oznacza jej nieważność.
Mechanizm indeksacji a kredyt frankowy zawarty przez „ niekonsumenta” (przedsiębiorcę)
O wiele większe znaczenie uchwała Sądu Najwyższego ma dla frankowiczów – przedsiębiorców. Zgodnie bowiem z tą uchwałą mechanizm indeksacji (ustalanie wysokości zobowiązania przez banki w oparciu o własne tabele kursowe) jest co do zasady sprzeczny z naturą kredytu indeksowanego do waluty obcej i jako taki stanowi naruszenie zasady swobody umów.
Innymi słowy, taka umowa zawarta między bankiem a frankowiczem – przedsiębiorcą jako sprzeczna z przepisami ustawy (art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 3531 Kodeksu cywilnego) jest nieważna!
Pomoc dla frankowiczów – przedsiębiorców
Komentowana w niniejszym artykule uchwała Sądu Najwyższego stanowi poważny argument w walce frankowiczów – przedsiębiorców z bankami. Jeżeli jesteś przedsiębiorcą i zawarłeś umowę kredytu frankowego (lub innej umowy powiązanej z walutą obcą), skontaktuj się ze mną, a postaram się odpowiedzieć na pytanie, jakie są Twoje szanse w walce z bankiem.
