Status konsumenta bądź byłego przedsiębiorcy
Upadłość konsumencką może ogłosić tylko osoba fizyczna, która nie prowadzi indywidualnej działalności gospodarczej (konsument).
W przypadków przedsiębiorców warunkiem ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest zamknięcie prowadzonej działalności gospodarczej. Po wykreśleniu z CEIDG, przedsiębiorca uzyskuje status konsumenta i może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Więcej na ten temat dowiesz się tutaj.
Niewypłacalność jako podstawowy warunek ogłoszenia upadłości konsumenckiej
Upadłość konsumencką może ogłosić tylko niewypłacalna osoba, a więc taka, która nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Niewypłacalność musi mieć charakter trwały – przejściowe przerwy w spłatach nie stanowią podstawy do ogłoszenia upadłości konsumenckiej.
Zgodnie z przepisami prawa upadłościowego przyjmuje się, że konsument staje się niewypłacalny, kiedy nie reguluje swoich należności od ponad trzech miesięcy. Wystarczające jest przy tym, aby nie wywiązywał się z zobowiązań pieniężnych (np. kredytu hipotecznego) w stosunku do jednego wierzyciela.
Inaczej wygląda to w przypadku przedsiębiorcy, ponieważ muszą istnieć co najmniej dwa zobowiązania, które nie są spłacane w terminie. Więcej o niewypłacalności przedsiębiorcy pisałem w tym artykule.
Niewypłacalność jest tzw. pozytywną przesłanką, która musi wystąpić, aby doszło do ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Oznacza to, że nie jest dopuszczalne ogłoszenie upadłości konsumenckiej osoby wypłacalnej
Przyczynienie się do powstania lub zwiększenia niewypłacalności a upadłość konsumencka
Istnieją również tzw. negatywne przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Pierwszą z nich stanowi sytuacja, w której dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
Z umyślnym działaniem prowadzącym do niewypłacalności lub jej zwiększenia mamy do czynienia w sytuacji, gdy np. popełniliśmy przestępstwo, w wyniku którego zasądzono od nas obowiązek naprawienia szkody.
Z kolei z rażącym niedbalstwem mamy do czynienia, gdy np. zaciągamy kredyty, które znacznie przekraczają (w chwili ich udzielania) nasze możliwości zarobkowe, przy jednoczesnym braku perspektyw na poprawę aktualnej sytuacji. Chodzi tutaj o niedochowanie minimalnych, elementarnych i podstawowych dla każdego myślącego człowieka standardów zachowania w zakresie zaciągania zobowiązań i zarządzania swoimi finansami.
W przypadku wystąpienia opisywanej przesłanki sąd jest zobligowany do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, co oznacza, że w razie jej zaistnienia nie można orzec o upadłości konsumenckiej dłużnika, choćby przemawiały za tym tzw. względy słuszności lub względy humanitarne.
Wcześniejsze doprowadzenie do umorzenia upadłości konsumenckiej
Jeżeli w okresie nie wcześniej niż 10 lat przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej doszło do umorzenia prowadzonego wobec Ciebie postępowania upadłościowego według przepisów o upadłości konsumenckiej z innej przyczyny niż na Twój wniosek, np. z uwagi na niewydanie syndykowi całego majątku, sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, chyba że przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
Uchylenie planu spłaty wierzycieli w toku upadłości konsumenckiej
Kolejną podstawą do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest uchylenie, w okresie 10 lat przed dniem złożenia tego wniosku, planu spłaty wierzycieli w poprzednio prowadzonym postępowaniu upadłościowym.
Warto dodać, że plan spłaty wierzycieli uchyla się z następujących powodów:
1) niewykonywanie przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli;
2) nieterminowe złożenie sprawozdania z wykonania planu spłaty wierzycieli;
3) zatajenie w sprawozdaniu z wykonania planu spłaty wierzycieli osiągniętych przychodów lub nabytych składników majątkowych;
4) dokonanie bez zgody sądu czynności polegającej na pogorszeniu zdolności upadłego do wykonania planu spłaty wierzycieli;
5) ukrywanie majątku;
6) dokonanie czynności z pokrzywdzeniem wierzycieli (potwierdzonej prawomocnym wyrokiem).
Pomimo wystąpienia tej przesłanki sąd może ogłosić upadłość konsumencką, jeżeli jest to uzasadnione tzw. względami słuszności lub względami humanitarnymi.
Były przedsiębiorca – ogłoszenie upadłości konsumenckiej
Z chwilą niewypłacalności przedsiębiorcy powstaje obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy.
Jeśli wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej składa były przedsiębiorca, to sąd upadłościowy bada, czy w ciągu 10 lat przed dniem złożenia tego wniosku nie doszło do uchybienia terminu zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy.
Jeśli zatem przedsiębiorca przed zamknięciem działalności gospodarczej nie złożył w terminie, bądź w ogóle nie złożył, wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy, to sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, chyba że za jej ogłoszeniem przemawiają tzw. względy słuszności bądź humanitaryzmu.
Skarga pauliańska a upadłość konsumencka
Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia tego wniosku czynność prawna dłużnika (np. darowizna nieruchomości na rzecz osoby bliskiej) została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli w trybie tzw. skargi pauliańskiej – chyba że przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
Wcześniejsze umorzenie zobowiązań a upadłość konsumencka
Sąd upadłościowy oddala wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeżeli w okresie 10 lat przed złożeniem wniosku prowadzono już postępowanie upadłościowe, które skutkowało częściowym lub całościowym umorzeniem długów, chyba że do niewypłacalności dłużnika lub zwiększenia jej stopnia doszło pomimo dochowania przez niego należytej staranności lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
Oznacza to, że można tak naprawdę wielokrotnie korzystać z instytucji oddłużenia w ramach upadłości konsumenckiej.
Niezgodność danych z prawdą a upadłość konsumencka
Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeżeli dane podane przez dłużnika we wniosku są niezgodne z prawdą lub niezupełne. Niezgodność lub niezupełność danych dotyczy zarówno treści wniosku, jak i załączników.
Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może zostać uwzględniony, gdy niezupełność lub niezgodność danych jest nieistotna albo gdy przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
Brak majątku dłużnika a upadłość konsumencka
Posiadanie majątku nie jest warunkiem ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Dłużnik, w tym były przedsiębiorca, który nie posiada majątku, może skorzystać z dobrodziejstwa oddłużenia w ramach upadłości konsumenckiej, o czym więcej dowiesz się w tym wpisie.
Jeżeli chcesz wiedzieć, czy spełniasz powyższe warunki i tym samym uzyskać pewność oddłużenia, zwróć się do mnie, a wyjaśnię wszystkie Twoje wątpliwości.
Dnia 24 marca 2020 r. weszła w życie nowelizacja Ustawy prawo upadłościowe, zgodnie z którą warunkiem ogłoszenia upadłości konsumenckiej będzie tylko i wyłącznie stwierdzenie niewypłacalności. Więcej pisałem o tym w artykule: „Nowe zasady ogłaszania upadłości konsumenckiej„.
