Nieważność kredytu CHF a rozliczenie z bankiem nieważnej umowy
Obecnie zdecydowana większość wyroków w sprawach franków jest korzystna dla kredytobiorców. Sądy najczęściej stwierdzają nieważność kredytów frankowych (ustalenie nieważności umowy) oraz zasądzają na rzecz kredytobiorców zgodnie z tzw. teorią dwóch kondykcji wszystkie dotychczas uiszczone raty kapitałowo – odsetkowe oraz inne opłaty (prowizje, składki ubezpieczeniowe).
Skutkiem zatem uznania umowy kredytu frankowego za nieważną jest konieczność dokonania stosownego rozliczenia między stronami polegającego na zwrocie wzajemnych świadczeń, co zostanie zobrazowane w kolejnej części niniejszego artykułu.
Przy rozliczeniu nieważnego kredytu frankowego należy także pamiętać o tzw. wynagrodzeniu za bezumowne korzystanie z kapitału. O braku podstaw do tego typu roszczeń ze strony banków pisałem w tekście: „Banki bez wynagrodzenia za korzystanie z kapitału – opinia Rzecznika Generalnego TSUE”.
Nieważność kredytu CHF i spłaty w PLN – rozliczenie z bankiem nieważnej umowy
Przedstawiając problematykę rozliczenia nieważnej umowy kredytu frankowego należy zacząć od najprostszego przykładu. Sąd prawomocnie ustalił nieważność umowy kredytu frankowego i zasądził na rzecz kredytobiorcy całość dochodzonego roszczenia w walucie PLN (zgodnie ze wspomnianą teorią dwóch kondykcji).
Przykład nr 1
Przyjmijmy, że kredytobiorca otrzymał od banku kwotę 200 tys. PLN. Do dnia dzisiejszego kredytobiorca tytułem rat kapitałowo – odsetkowych oraz innych opłat (prowizja, ubezpieczenie) zwrócił bankowi kwotę 250 tys. PLN. Przy nieważnej umowie bank będzie musiał zwrócić nadpłacony kapitał, a więc kwotę 50 tys. PLN.
W opisanym przykładzie, jeżeli dysponujemy prawomocnym wyrokiem, to bank powinien dokonać zwrotu całej zasądzonej kwoty 250 tys. PLN. Jeżeli tego nie zrobi, można skierować wniosek o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności i następnie złożyć wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.
Po otrzymaniu od banku wspomnianej kwoty 250 tys. PLN kredytobiorca ma obowiązek stosownego rozliczenia się z bankiem. Obowiązek ten polega na oddaniu bankowi kwoty 200 tys. PLN (udostępniony kapitał). W takim układzie wskazanym jest, aby w pierwszej kolejności dokonać potrącenia tych rat kapitałowo – odsetkowych oraz innych opłat z udostępnioną kwotą kredytu, które nie były objęte wyrokiem (raty oraz opłaty spłacane w toku postępowania sądowego).
Niektóre banki po prawomocnym stwierdzeniu nieważności umowy proponują zawarcie stosownego porozumienia, w którym dokonywane jest tzw. umowne potrącenie wzajemnych wierzytelności stron. Na mocy takiego porozumienia bank nie tylko zwróci nam nadpłaconą kwotę kredytu, ale również dokona rozliczenia udostępnionej kredytobiorcy kwoty kredytu.
Jeżeli bank zwleka z podaniem numeru konta do zwrotu udostępnionej kwoty kredytu, to rozwiązaniem jest złożenie świadczenia do depozytu sądowego.
Przykład nr 2
Analogicznie: bank wypłacił kredytobiorcy 200 tys. PLN, ale kredytobiorca dokonał spłaty 150 tys. PLN. Przy nieważnej umowie to kredytobiorca będzie musiał zwrócić bankowi kwotę 50 tys. PLN.
Obowiązują tutaj te same zasady jak w opisanym przykładzie nr 1. Należy przede wszystkim pamiętać, aby przy rozliczaniu się z bankiem w pierwszej kolejności dokonać potrącenia tych rat kapitałowo – odsetkowych oraz innych opłat, które nie zostały objęte wyrokiem, a były spłacane w toku postępowania sądowego. Po tak dokonanym potrąceniu „dopłacamy” brakujący kapitału – przede wszystkim z otrzymanej zasądzonej prawomocnym wyrokiem kwoty.
Każdy z opisanych przykładów jest bardzo korzystny dla kredytobiorcy.
Nieważność kredytu CHF i spłaty w PLN oraz CHF – rozliczenie z bankiem nieważnej umowy
W znakomitej części umów raty kapitałowo – odsetkowe od pewnego momentu są spłacane bezpośrednio w walucie CHF. Niektóre umowy (bardzo rzadko) przewidywały możliwość spłaty kredytu w walucie CHF już z chwilą zawarcia umowy. Co do zasady, zawarcie tzw. Aneksu antyspreadowego, jak i możliwość, i faktyczna spłata umowy od początku jej zawarcia w walucie CHF, nie wyłącza możliwości sądowego dochodzenia swoich praw.
Spłata kredytu frankowego bezpośrednio w walucie CHF zmienia sposób rozliczenia się z bankiem. W takiej bowiem sytuacji w pozwie powinniśmy domagać się – oprócz żądania stwierdzenia nieważności umowy – zwrotu kwot odpowiednio w walucie PLN oraz walucie CHF.
Przykład nr 3
Podstawowe zasady dotyczące rozliczenia z bankiem nieważnej umowy są takie same jak przy przykładzie nr 1 oraz nr 2.
Kredytobiorca otrzymał od banku kwotę 200 tys. PLN. Do dnia dzisiejszego kredytobiorca tytułem rat kapitałowo – odsetkowych oraz innych opłat (prowizja, ubezpieczenie) zwrócił bankowi kwotę 100 tys. PLN oraz 25 tys. CHF.
W tym przykładzie – po prawomocnym wyroku – bank powinien zwrócić kredytobiorcy odpowiednio kwotę 100 tys. PLN oraz 25 tys. CHF. Ewentualnie, zamiast kwoty 25 tys. CHF, bank jako dłużnik może zwrócić kredytobiorcy nie 25 tys. CHF, a kwotę w PLN po przeliczeniu jej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest dokonywana. Najczęściej będzie to kurs dużo wyższy niż ten, po którym kupowaliśmy walutę na spłatę kredytu.
Przyjmując, że obecny kurs PLN/CHF wynosi 4,67 kredytobiorca będzie miał nadpłacony kredyt (25 tys. CHF x 4,67 = 116.650 PLN). Do tej kwoty doliczamy bowiem kwotę 100 tys. PLN oraz raty kapitałowo – odsetkowe oraz inne opłaty uiszczane w toku postępowania sądowego.
Jak pokazuje to powyższy przykład, zawarcie tzw. Aneksu antyspreadowego i spłata kredytu bezpośrednio w walucie obcej może okazać się bardzo korzystne dla frankowicza w momencie rozliczania z bankiem nieważnego kredytu CHF.
Nieważność kredytu CHF – rozliczenie z bankiem nieważnej umowy a zarzut zatrzymania
Dość częstą praktyką banków jest zgłaszania tzw. zarzutu zatrzymania. Obecnie trwa spór co do możliwości zgłaszania zarzutu zatrzymania przy umowie kredytu frankowego, aczkolwiek część sądów (w szczególności II instancji) uwzględnia tego typu zarzuty.
Zarzut ten oznacza, że zwrot zasądzonych na rzecz kredytobiorcy kwot uzależniony jest od zaoferowania przez kredytobiorcę zwrotu otrzymanej od banku kwoty kredytu albo zabezpieczenia roszczenia o zwrot tej kwoty. Innymi słowy, stanowi to niejako pewną równoczesność w dokonywaniu rozliczenia nieważnej umowy.
Jak przebiega rozliczenie takiej umowy w sytuacji, gdy doszło do uwzględnienia zarzutu zatrzymania?
Przykład nr 4
Kredytobiorca otrzymał od banku kwotę 200 tys. PLN. Do dnia dzisiejszego kredytobiorca tytułem rat kapitałowo – odsetkowych oraz innych opłat (prowizja, ubezpieczenie) zwrócił bankowi kwotę 250 tys. PLN.
W tym przykładzie bank dokona zwrotu 250 tys. PLN, jeżeli kredytobiorca zwróci bankowi (zaoferuje zwrot albo zabezpieczy zwrot tej kwoty) 200 tys. PLN.
Przy uwzględnionymi zarzucie zatrzymania koniecznym jest w pierwszej kolejności dokonanie potrącenia tych rat kapitałowo – odsetkowych oraz innych opłat z udostępnioną kwotą kredytu, które nie były objęte wyrokiem (raty oraz opłaty spłacane w toku postępowania sądowego).
Następnie potrącamy część zasądzonych wyrokiem kwot tak, aby kwoty potrąciły się do wierzytelności niższej, a więc kwoty udostępnionego kredytu (200 tys. PLN). Powstałą tak nadwyżkę ponad udostępnioną kwotę kredytu bank powinien zwrócić kredytobiorcy
Jeżeli bank tego nie zrobi, można skierować wniosek o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności w odpowiedniej części i następnie złożyć wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.
Przykład nr 5
Co do zasady rozliczenie komplikuje się, jeżeli część rat kapitałowo – odsetkowych była spłacana bezpośrednio w walucie CHF.
Aktualne będą wszystkie informacje podane w przykładzie nr 4 – przy czym największą trudność sprawia odpowiednie potrącenie z udostępnioną kwotą kredytu w PLN kwot spłacanych bezpośrednio w walucie CHF.
W mojej ocenie, do potrącenia kwot spłacanych bezpośrednio w walucie CHF należy przyjąć kurs PLN/CHF z dnia wymagalności (dzień, w którym zgodnie z wezwaniem do zapłaty bank powinien dokonać zwrotu żądanych przez kredytobiorcę kwot).
Inne przykłady rozliczenia z bankiem kredytu frankowego – zarzut potrącenia
Oczywiście przykłady dotyczące rozliczenia nieważnej umowy kredytowej można mnożyć. Mogą bowiem być sytuacje, w których w toku procesu bank dokonuje potrącenia wypłaconej kwoty kredytu z dochodzonymi przez kredytobiorcę kwotami.
Bardzo istotna jest tutaj weryfikacja skuteczności zgłoszonego zarzutu potrącenia, w tym poprzedzającego go oświadczenia o potrąceniu (tzw. oświadczenia o charakterze materialnoprawnym).
Jeżeli zarzut ten okaże się prawidłowo zgłoszony, należy rozważyć cofnięcie części pozwu (o zapłatę), tak, aby nie zostać uznanym za stronę przegrywającą proces i konsekwencji nie zostać obciążonym kosztami postępowania sądowego.
Rozliczenie z bankiem nieważnej umowy – pomoc prawna
Jakkolwiek sprawy frankowe (dot. kredytów frankowych oraz kredytów w innych walutach, np. EURO) stały się sprawami dość powszechnymi, to nadal wymagają one dużej wiedzy oraz doświadczenia. Dotyczy to w szczególności prawidłowo sformułowanych roszczeń oraz opisywanego w tym artykule rozliczenia z bankiem nieważności umowy.
Jeśli zastanawiasz się, czy warto pozwać bank oraz jak będzie wyglądało potencjalne rozliczenie w przypadku uznania Twojego kredytu za nieważny, zapraszam do kontaktu. Bazując na moim dotychczasowym doświadczeniu przedstawię Ci wszystkie możliwe opcje.
