Definicja spółki jawnej
Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu spółek handlowych spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.
Z powyższej definicji wynika, że spółka jawna jest przedsiębiorcą – spółkę jawną zakłada się w celu prowadzenia działalności gospodarczej oraz działa ona (prowadzi działalność gospodarczą) pod własną firmą – ustaloną przez wspólników w umowie spółki oraz wpisaną do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Spółka jawna nie może zostać założona w innym celu niż prowadzenie działalności gospodarczej (w przeciwieństwie np. do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością).
Regulacje prawne dotyczące spółki jawnej
Przepisy prawne, które regulują zasady zakładania spółki jawnej, jej funkcjonowania, likwidacji czy przekształcania w inną spółkę prawa handlowego, znajdują się w Kodeksie spółek handlowych.
Przepisy te można podzielić na:
1) przepisy ogólne, które dotyczą wszystkich spółek osobowych i regulują kwestie: podmiotowości prawnej spółek osobowych, zmiany umowy spółki osobowej, przeniesienia członkostwa (zmiany wspólnika) w spółce osobowej, a także zasad uproszczonej rachunkowości;
2) przepisy regulujące tworzenie spółki jawnej, zasady dotyczące jej majątku, praw i obowiązków wspólników, a także rozwiązanie spółki i jej likwidację;
3) przepisy regulujące łączenie się i przekształcanie spółek z udziałem spółki jawnej.
Spółka jawna jako podstawowy typ spółki osobowej
Spółka jawna jest modelową spółką osobową, albowiem posiada wszystkie charakterystyczne dla tego typu spółek cechy:
1) skład osobowy wspólników jest co do zasady stały – funkcjonowanie spółki jawnej oparte jest na wzajemnym zaufaniu oraz współpracy wspólników, przez co cechy osobiste wspólników są istotne;
2) firma spółki powinna zawierać nazwisko lub firmę (nazwę) co najmniej jednego wspólnika;
3) prowadzenie spraw spółki jest prawem i obowiązkiem wszystkich wspólników;
4) każdy ze wspólników jest uprawniony do reprezentowania spółki;
5) prawa i obowiązki wspólników są równe, chyba że umowa spółki stanowi inaczej;
6) posiada podmiotowość prawną;
7) za zobowiązania spółki wobec osób trzecich odpowiada nie tylko spółka, ale każdy ze wspólników całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką oraz pozostałymi wspólnikami.
Zastosowanie spółki jawnej w obrocie gospodarczym
Spółka jawna znajduje przede wszystkim zastosowanie w działalności gospodarczej:
1) o mniejszych rozmiarach – spółka jawna jako forma organizacyjno – prawna dostosowana jest do prowadzenia działalności małych, ewentualnie średnich rozmiarów;
2) która ma być prowadzona przez niewielką grupę wspólników;
3) gdzie wspólnikami są często osoby powiązane więzami osobistymi (rodzinnymi), dzięki czemu możliwe jest bezkonfliktowe prowadzenie spraw spółki;
4) niewymagającej zaangażowania znaczących środków (kapitału) do jej prowadzenia;
5) nieobarczonej zbyt dużym ryzykiem gospodarczym – z uwagi np. na specyfikę prowadzonej działalności.
Powstanie i rejestracja spółki jawnej
Spółka jawna może powstać w sposób następczy oraz pierwotny. Sposób następczy dotyczy sytuacji, w której dochodzi do przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną. Oczywiście spółka jawna może powstać także w efekcie przekształcenia innej spółki handlowej.
W sposób pierwotny spółka jawna powstaje poprzez zawarcie umowy spółki, z chwilą dokonania wpisu do KRS. Umowa spółki jawnej nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego – wystarczająca będzie zwykła forma pisemna (pod rygorem nieważności). Spółkę jawną można również założyć przez Internet.
Podmiotowość prawna oraz majątek spółki jawnej
Spółka jawna posiada podmiotowość prawną (jest tzw. ułomną osobą prawną), co oznacza możliwość nabywania praw, np. nieruchomości oraz zaciągania zobowiązań we własnym imieniu, a także posiadanie zdolności sądowej oraz procesowej (możliwość pozywania i bycia pozywanym).
Skutkiem podmiotowości prawnej spółki jawnej jest posiadanie przez spółkę majątku odrębnego od majątku wspólników – mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia stanowi majątek spółki, a nie wspólników.
Reprezentacja spółki jawnej przez wspólników
W stosunkach z osobami trzecimi, np. kontrahentem, z którym podpisujemy umowę, każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę jawną we wszystkich czynnościach sądowych i pozasądowych.
Prawa tego nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich, np. poprzez wskazanie, że wspólnik X jest uprawniony do reprezentowania spółki tylko i wyłącznie w ramach czynności określonego rodzaju, np. zawierania umów sprzedaży.
Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby wspólnicy w umowie spółki wskazali, że w przypadku np. czynności przekraczających kwotę 100.000 zł spółka nie może być reprezentowana przez wspólnika X. Podjęcie takiej czynności przez wspólnika X nie wpłynie na ważność zawartej z osobą trzecią umowy, ale może stanowić podstawę jego odpowiedzialności odszkodowawczej wobec spółki.
Z kolei w pełni dopuszczalne i skuteczne wobec osób trzecich są ograniczenia reprezentacji spółki jawnej poprzez wskazanie, że wspólnik jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem (tzw. reprezentacja łączna). Ponadto, spółka jawna może być reprezentowana przez pełnomocników lub prokurentów.
Warto pamiętać, że wspólnik spółki jawnej może zostać pozbawiony prawa do reprezentowania spółki jawnej albo w umowie spółki, albo z tzw. ważnych powodów (np. w przypadku działania na szkodę spółki) na mocy prawomocnego orzeczenia sądu.
Zasady prowadzenia spraw spółki jawnej
Prowadzenie spraw spółki dotyczy tzw. stosunków wewnętrznych spółki i związane jest z zarządzaniem oraz kierowaniem spółką, np. poprzez podejmowanie decyzji o zakupie przez spółkę samochodu.
Przepisy kodeksu spółek handlowych wprowadzają następujące zasady prowadzenia spraw spółki:
1) każdy wspólnik spółki jawnej ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki;
2) każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki;
3) jeżeli przed załatwieniem sprawy nieprzekraczającej zakresu zwykłych czynności spółki, choćby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej przeprowadzeniu, wymagana jest uprzednia uchwała wspólników;
4) w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda wszystkich wspólników, w tym także wspólników wyłączonych od prowadzenia spraw spółki;
5) wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki może bez uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważną szkodę.
Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej
Cechą charakterystyczną spółki jawnej jest to, że za zobowiązania spółki jawnej każdy wspólnik odpowiada bez ograniczenia całym swoim majątkiem osobistym. Granicę odpowiedzialności wspólników spółki jawnej wyznacza wysokość zobowiązania spółki, przy czym wierzyciel spółki jawnej może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika spółki jawnej dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika).
Pomoc prawna w sprawach dotyczących spółki jawnej
Jeśli rozważasz założenie spółki jawnej i chciałbyś dowiedzieć się, czy będzie ona dla Ciebie odpowiednim wyborem, skontaktuj się ze mną. Wyjaśnię Ci, jakie są wady oraz zalety tej formy prowadzenia działalności gospodarczej oraz jak zarejestrować spółkę jawną.
