Definicja spółki osobowej
Spółka osobowa jest to spółka prawa handlowego, której funkcjonowanie jest oparte na wzajemnym zaufaniu oraz współpracy wspólników, skład osobowy jest co do zasady stały, a celem jest prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą. Ponadto może ona we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana.
Spółkami osobowymi są następujące spółki prawa handlowego:
1) spółka jawna;
4) spółka komandytowo-akcyjna.
Regulacje prawne dotyczące spółek osobowych
Przepisy prawne, które regulują zasady zakładania spółek osobowych, ich funkcjonowania, likwidacji czy przekształcania w inną spółkę prawa handlowego, znajdują się w Kodeksie spółek handlowych.
Przepisy te można podzielić na:
1) przepisy ogólne, które dotyczą wszystkich spółek osobowych i regulują kwestie: podmiotowości prawnej spółek osobowych, zmiany umowy spółki osobowej, przeniesienia członkostwa (zmiany wspólnika) w spółce osobowej, a także zasad uproszczonej rachunkowości;
2) przepisy regulujące poszczególne spółki osobowe;
3) przepisy regulujące łączenie się i przekształcanie spółek z udziałem spółek osobowych.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę na przepisy, które regulują spółkę jawną. W kwestiach podstawowych zasady te odnoszą się do pozostałych spółek osobowych, z tym zastrzeżeniem, iż w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej odpowiednie zastosowanie znajdują także przepisy regulujące spółkę akcyjną.
Cechy charakterystyczne spółek osobowych
W spółkach osobowych należy wyróżnić następujące cechy, które są charakterystyczne dla tej formy prowadzenia działalności gospodarczej:
1) podmiotowość prawna spółek osobowych;
2) zasady dotyczące zmian umowy spółki osobowej;
3) przenoszenie członkostwa (zmiany wspólnika) w spółce osobowej;
4) odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem;
5) brak organów – za wyjątkiem spółki partnerskiej oraz spółki komandytowo-akcyjnej;
6) prowadzenie spraw spółki osobowej i jej reprezentacja przez każdego wspólnika;
7) powstanie (rejestracja) z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS).
Podmiotowość prawna spółek osobowych
Spółki osobowe – w przeciwieństwie do spółek kapitałowych – nie są osobami prawnymi, ale tzw. ułomnymi osobami prawnymi, czyli jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, którym przepisy przyznają tzw. zdolność prawną.
Konsekwencją przyznania spółkom osobowym zdolności prawnej są:
1) możliwość nabywania praw oraz zaciągania zobowiązań we własnym imieniu;
2) prowadzenie przedsiębiorstwa (działalności gospodarczej) pod własną firmą;
3) posiadanie majątku odrębnego od majątku wspólników – mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia stanowi majątek spółki;
4) posiadanie zdolności sądowej oraz procesowej (możliwość pozywania i bycia pozywanym);
5) posiadanie zdolności restrukturyzacyjnej oraz upadłościowej;
6) odpowiednie stosowanie przepisów o osobach prawnych.
Zmiana umowy spółki osobowej
Zasadą jest, że zmiana postanowień umowy spółki osobowej wymaga zgody wszystkich wspólników. Wspólnicy mogą jednak kwestię tę uregulować inaczej w umowie spółki ustalając, że do takiej zmiany konieczna jest np. zgoda określonej większości głosów.
Przeniesienie członkostwa (zmiany wspólników) w spółce osobowej
Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobą:
1) gdy umowa spółki tak stanowi – oznacza to, że brak zapisu w umowie spółki osobowej przewidującego możliwość przeniesienia ogółu praw i obowiązków na inną osobę wyłącza dokonywanie jakichkolwiek zmian w składzie osobowym spółki;
2) po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników – przy czym umowa spółki może kwestie te regulować inaczej, np. że do przeniesienia członkostwa zgoda taka nie jest w ogóle wymagana.
Powyższe rozwiązanie podyktowane jest tym, że istotną cechą spółek osobowych jest trwałość składu osobowego. Stwierdzenie to oraz ww. zasady nie dotyczą zbywania akcji przez akcjonariuszy spółki komandytowo – akcyjnej. Kwestie te regulowane są przez przepisy dotyczące zbywania akcji w spółce akcyjnej.
Zasady odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki osobowej
Cechą charakterystyczną spółek osobowych, w szczególności spółki jawnej jest to, że za zobowiązania spółki każdy wspólnik odpowiada bez ograniczenia całym swoim majątkiem osobistym i jest to odpowiedzialność nieograniczona, solidarna, o charakterze subsydiarnym i nieograniczalnym.
Pewne odrębności dotyczą pozostałych spółek osobowych. W przypadku spółek komandytowych oraz komandytowo-akcyjnych ww. zasada dotyczy tylko komplementariuszy. Komandytariusze (w przypadku spółek komandytowych) ponoszą ograniczoną odpowiedzialność, albowiem jest ona zależna od tzw. sumy komandytowej oraz wniesionego do spółki wkładu, natomiast w przypadku spółek komandytowo – akcyjnych odpowiedzialność akcjonariusza za zobowiązania spółki jest praktycznie wyłączona.
Z kolei w spółce partnerskiej wyłączona jest odpowiedzialność osobista partnera za zobowiązania spółki, które:
1) powstały w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce lub
2) powstały w wyniku działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera.
Organy spółek osobowych oraz prowadzenie spraw i reprezentacja w spółce osobowej
Spółki osobowe (za wyjątkiem spółki partnerskiej, gdzie możliwe jest utworzenie zarządu oraz spółki komandytowo-akcyjnej, w której funkcjonuje walne zgromadzenie, a ponadto istnieje możliwość ustanowienia rady nadzorczej) – w odróżnieniu od spółek kapitałowych – nie posiadają organów, np. zarządu, rady nadzorczej czy Zgromadzenia Wspólników.
Prowadzenie spraw spółki, jak również reprezentowanie jej w relacjach z osobami trzecimi, należy do praw oraz obowiązków wszystkich wspólników, przy czym zasady te różnią się w zależności od rodzaju spółki osobowej. Np. w spółce komandytowej zasada ta odnosi się do komplementariuszy.
Powstanie (rejestracja) spółki osobowej z chwilą wpisu do KRS
Spółka osobowa powstaje z chwilą dokonania wpisu w KRS. Do jej założenia konieczne jest zatem zawarcie umowy i następnie złożenie wniosku do KRS o rejestrację. Warto pamiętać, że spółkę jawną oraz komandytową można założyć także przez Internet w trybie S24.
Pomoc prawna w sprawach dotyczących spółek osobowych
Jeśli chciałbyś dowiedzieć się więcej na temat spółek osobowych., jakie są ich wady oraz zalety, a także jak założyć i zarejestrować taką spółkę, zwróć się do mnie. Posiadam wieloletnie doświadczenie w obsłudze prawnej spółek prawa handlowego.
