Niedozwolony mechanizm indeksacji w umowie kredytu frankowego
Na dzień dzisiejszy praktycznie bezspornym jest, iż stosowanie przez banki własnych tabel kursów przy przeliczaniu zarówno kwoty kredytu z PLN na CHF, jak również rat kapitałowo – odsetkowych z CHF na PLN, jest niedozwolone.
Sąd Najwyższy niemalże jednolicie przyjmuje, iż odwołanie do kursów walut zawartych w „Tabeli kursów” kształtuje prawa i obowiązki konsumenta – kredytobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (stanowi klauzulę niedozwoloną).
Orzeczenia te znajdziesz w tekście: „Klauzule abuzywne w kredytach frankowych w orzecznictwie Sądu Najwyższego”.
Skutek uznania klauzuli (mechanizmu indeksacji) za niedozwolone postanowienie
Uznanie danego postanowienia za niedozwolone postanowienie umowne oznacza, że zgodnie z art. 3851 § 1 zd. 1 Kodeksu cywilnego, nie wiąże ono i nie wiązało Kredytobiorcy od momentu zawarcia Umowy.
W takiej sytuacji są dwie możliwości:
1) unieważnienie umowy (kredytu frankowego) w całości wobec przyjęcia, iż nie może być ona dalej wykonywana bez wyeliminowanych postanowień umownych;
2) uznanie umowy za nieważną w części, czyli tzw. „odfrankowienie” kredytu polegające na wyeliminowaniu z umowy kwestionowanych zapisów i jej dalsze wykonywanie na zasadzie: kredyt PLN + oprocentowanie LIBOR (przekształcenie kredytu frankowego w zwykły kredyt złotówkowy).
Odfrankowienie kredytu indeksowanego a Sąd Najwyższy
Kredyt indeksowany jest to kredyt udzielony oraz wypłacony w złotówkach, ale waloryzowany (indeksowany) do kursu franka szwajcarskiego. Kwota kredytu wypłacona w PLN jest przeliczana przez bank na kwotę CHF po kursie kupna franka szwajcarskiego według Tabeli Kursów Walut obowiązującej w danym banku.
Raty kapitałowo – odsetkowe określone są w harmonogramie w walucie CHF. Wysokość każdej z tych rat jest przeliczna z waluty CHF na PLN, zgodnie z kursem sprzedaży CHF według Tabeli Kursów Walut obowiązującej w danym banku.
Za odfrankowieniem kredytu indeksowanego Sąd Najwyższy opowiedział się dwukrotnie w wyrokach: z dnia 4 kwietnia 2019 r., sygn. akt III CSK 159/17 oraz z dnia 9 maja 2019 r., sygn. akt I CSK 242/18. O wyrokach tych pisałem w tekście: „Dlaczego teraz warto pozwać bank w sprawie frankowej?”.
Odfrankowienie kredytu denominowanego a Sąd Najwyższy
Kredyt denominowany polega na tym, że waluta kredytu w umowie wyrażona jest w walucie obcej, ale wypłata następujące w złotówkach przy zastosowaniu kursu kupna franka szwajcarskiego według Tabeli Kursów Walut obowiązującej w danym banku.
Poszczególne raty kapitałowo-odsetkowe kredytu są spłacane w złotówkach, jednak ich wysokość jest uprzednio przeliczana w oparciu o kurs sprzedaży CHF według Tabeli Kursów Walut obowiązującej w danym banku.
Mechanizm jest analogiczny jak przy umowie kredytu indeksowanego – z tym zastrzeżeniem, że kwota kredytu jest opisana w walucie CHF.
Pierwotnie przyjmowano, że odfrankowienie kredytu dotyczy co do zasady kredytów indeksowanych. Niemniej jednak w wyrokach z dnia 29 października 2019 r., sygn. akt IV CSK 309/18 oraz z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt II CSK 483/18, Sąd Najwyższy uznał, iż odfrankowienie kredytu denominowanego również jest możliwe.
Sąd Najwyższy za unieważnieniem umowy kredytu frankowego
W wyroku z dnia 11 grudnia 2019 r. w sprawie sygn. akt V CSK 382/18 Sąd Najwyższy odszedł od dotychczasowej linii orzeczniczej i po raz pierwszy uznał, iż wadliwy mechanizm indeksacji w umowie kredytu frankowego winien skutkować upadkiem (nieważnością) umowy w całości. Analizę niniejszego wyroku znajdziesz w artykule: „Sąd Najwyższy za unieważnieniem umowy kredytu indeksowego”.
Pozew o odfrankowienie lub unieważnienie kredytu frankowego
Zapisy znajdujące się w większości umów kredytów frankowych dają możliwość unieważnienia takiej umowy, jak również jej odfrankowienia. Z uwagi na istniejący spór co do skutku wyeliminowania z umowy niedozwolonych zapisów umownych praktyką jest, iż do sądu wnosi się pozew z tzw. roszczeniem ewentualnym.
Pozew ten polega na tym, iż w pierwszej kolejności wnosi się o unieważnienie umowy w całości. Natomiast w przypadku uznania przez sąd, iż umowa nie jest w całości nieważna (na wypadek nieuwzględnienia żądania głównego), wnosi się o uznanie kwestionowanych klauzul za niedozwolone i zasądzenie z niniejszego tytułu nadpłaconych rat kapitałowo – odsetkowych.
Jeżeli zastanawiasz się, czy w Twojej umowie znajdują się zapisy niedozwolone albo w jaki sposób prawidłowo sporządzić pozew o odfrankowienie lub unieważnienie kredytu frankowego, zapraszam do kontaktu.
